6 Şubat 2023 depremleri Türkiye’ye büyük acılar yaşattı ve çok sayıda kayıp verilmesine neden oldu. Bu felaket, birçok eksikliği ve hatayı gözler önüne serdi. Gelecekte benzer felaketlerden en az zararla çıkmak için alınması gereken dersler şunlardır:
– Yapı denetimi sıkılaştırılmalı – Kaçak yapılaşmaya sıfır tolerans gösterilmeli – Kentsel dönüşüm rant odaklı değil, güvenlik odaklı olmalı
Afet Müdahale Planları
– AFAD ve yerel yönetimler daha etkin hale getirilmeli – Acil toplanma alanları korunmalı – Arama-kurtarma ekipleri güçlendirilmeli
Deprem Bilincinin Artırılması
– Okullarda ve iş yerlerinde düzenli eğitimler verilmeli – Deprem tatbikatları zorunlu hale getirilmeli – Halk, afet çantası hazırlığı konusunda bilinçlendirilmeli
Şehir Planlaması
– Riskli bölgeler yeniden değerlendirilerek yapılaşma sınırlandırılmalı – Zemin etütleri detaylı yapılmalı – Bilim insanlarının önerileri dikkate alınmalı
Kamu ve Özel Sektör İş Birliği
– DASK gibi sigorta sistemleri teşvik edilmeli – İnşaat firmalarına sıkı denetim ve ağır yaptırımlar uygulanmalı – Özel sektörün afet yönetimine katkısı artırılmalı
1. Deprem Yönetmeliğine Uygun İnşaat Zorunluluğu
Yapı denetim süreçleri sıkılaştırılmalı ve bağımsız denetçiler tarafından titizlikle kontrol edilmeli.
Kaçak yapılaşmaya sıfır tolerans gösterilmeli.
Kentsel dönüşüm sadece rant odaklı değil, gerçekten riskli bölgeleri güçlendirmeye yönelik olmalı.
Depreme dayanıklı malzeme kullanımı teşvik edilmeli ve standart dışı uygulamalara ağır yaptırımlar uygulanmalı.
2. Afet Müdahale Planlarının Güçlendirilmesi
AFAD ve yerel yönetimlerin afet koordinasyon yetkinliği artırılmalı.
Acil durum toplanma alanları belirlenmeli ve bu alanlar imara açılmamalı.
Arama-kurtarma ekipleri daha etkin hale getirilmeli, gönüllülerin eğitimleri yaygınlaştırılmalı.
Deprem sonrası ilk 72 saatte hızlı ve etkili müdahale için lojistik altyapı güçlendirilmeli.
3. Deprem Bilincinin Artırılması
Okullarda, iş yerlerinde ve toplum genelinde deprem farkındalık eğitimleri yaygınlaştırılmalı.
Deprem tatbikatları düzenli olarak yapılmalı.
Halk, afet çantası hazırlığı ve kriz anında doğru hareket tarzı konusunda bilinçlendirilmeli.
4. Bilimsel Verilere Dayalı Şehir Planlaması
Fay hatları üzerindeki yapılaşma sıkı şekilde denetlenmeli ve riskli bölgeler yeniden planlanmalı.
Jeoloji ve deprem uzmanlarının önerileri dikkate alınarak yeni şehir planlamaları yapılmalı.
“Mikrobölgeleme” çalışmaları ile her bölgenin zemin etüdü detaylı olarak çıkarılmalı.
5. Kamu ve Özel Sektör İş Birliği
Sigorta sistemleri (DASK vb.) yaygınlaştırılmalı ve teşvik edilmeli.
İnşaat firmalarına daha sıkı yaptırımlar uygulanarak, sahtekârlık yapanlara ağır cezalar verilmeli.
Özel sektörün afet yönetimine katkısı artırılmalı, lojistik destek ve finansal kaynak sağlama süreçleri hızlandırılmalı.
Depremler kaçınılmaz ama büyük kayıplar önlenebilir. Türkiye’nin, bu felaketten ders alarak sürdürülebilir ve güvenli bir yapılaşma politikası izlemesi hayati önem taşıyor.