Dışarıda Yemek Yeme Olgusu
Dışarıda yemek yeme olgusunun başlangıcını sağlayan restoranların aslında eskiden şifa dağıtan yerler olarak bilindiği, 17. yüzyıla kadar hayatımıza girmediği biliyor muydunuz? Bu yazımızda “Dışarıda Yemek Yeme Olgusu” konusunu ele alacağız.
Başlarda ortaya çıktığında farklı amaçlarla ziyaret edilen mekanın, zamanla çeşitli nedenlerle tercih edilen kimi zaman dinlenilen, kimi zaman sosyalleşilen, kimi zaman da öğreti mekanı olarak kullanılan alanlar haline gelmiştir.
Günümüzde insanların çoğunun evlerinde yemek yemektense dışarıda yemek yemelerinin çeşitli nedenleri vardır. Bu nedenler kişiden kişiye farklılık gösterse de psikolojik, fiziksel, sosyolojik gibi başlıklar altında toplanabilir. Yaşantımızın belirli bir kısmını ele geçiren bu dürtünün nedenlerini araştırmak makalenin amacıdır. Birçok çeşitli makalenin okunması, yapılan araştırmaların incelenmesi ile ele geçirilen bilgiler sunulmuştur.
Yapılan ve okunan araştırmaların sonunda ele geçirilen tablolar incelenmiştir. Nedenlerini saymakla bitiremediğimiz bu olgunun aslında olumlu olarak gözüken kısmının bizi olumsuz sonuç kısımlarından ayırmadığı gözler önüne serilmektedir. Çeşitli nedenlerle tercih edilen bu olgunun gün geçtikçe hayatlarımızda olağanüstü bir vaziyette yer edinmesi görülmüştür.
Dışarıda Yemek Yeme Olgusu özeti hakkında ön bilgimizi paylaştıktan sonra tarihçesine bakalım.
İçindekiler
Dışarıda Yemek Yeme Tarihçesi
Günümüz toplumunun en büyük alışkanlıklarından biri olan dışarıda yemek yeme olgusu, aslında içinde çeşitli sebepleri barındırır. Bu sebeplere geçmeden önce dışarıda yemek yediğimiz aslında ne amaçla, ne zaman, nasıl kurulduğunu bilmek gerekir. 1700’lü yıllara kadar restoran kavramı ortaya çıkmamıştır. İlk modern restoran Paris’te Boulanger tarafından açılması ile (1765-1766) müşterilere seçenekler sunan yeni bir anlayış ortaya çıkmıştır. O dönemde kelime anlamı olarak restoran, hasta ya da bitkin birine gücünü yeniden kazandırma özelliğine sahip yemek ya da ilaçlar için kullanılmıştır. Bunlara ek olarak restoranların insanların kendilerine uygun olan zamanda yemek yemeleri, ödeyeceği miktarı bilmeleri, yemek seçeneğinin olması ve seyahat eden kişilere büyük kolaylık sağlaması gibi önemli avantajları olduğunu görmekteyiz.
Fransız Devrimi, restoranlar dönemini başlatmıştır. Devrimden sonra Paris’te ilk açılan restoranlar genellikle Kraliyet Sarayı çevresinde toplanmıştı. Restoran, yemek yenen bir yer olmadan yüzyıllar önce yenecek bir şey, şifalı et suyu olarak anılmıştır. 16.yüzyıldan itibaren genel olarak insanın gücünü yerine getiren onu restore eden yiyeceklere verilen isimdir. İlk haliyle restoran yemek yemeye değil, oturup ağır ağır içecek yudumlamaya gidilen yerdir. Restoran ilk kez bireylerin öğünlerini paylaşmadan başkaları ile birlikte yemek yemeyi mümkün kılmıştır.
İş yemekleri geleneği 19.yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. Bugünkü restoranların ortaya çıkışı, 14. Louis’in gösterişli döneminden sonra Fransa’ya gelen kişilerin yemek ihtiyaçlarını, kaldıkları odalarda kendi kendilerine veya toplu yemek sunan yerlerden sipariş vererek gidermelerine dayanmaktadır.
Fransa’da adıyla anılan restorancılığa önemli katkısı olan Ferdinand Point’tir. Günümüzün en büyük kolaylığı olarak bahsedilen modern menünün mimarıdır. Bütün dünyaya yayılan bir diğer akım Amerika’dan başlayan hızlı yemek servisi sunan restoranlar, önemli seçim kaynaklarından biri olmuştur. 1930’larda otomobiller ile yemek servisinin gerçekleşmesi ile başlayan bu sektör, gitgide ilerleyerek tüm Dünya’yı kaplamıştır. Anadolu topraklarında açılan ilk restoran 1888’de İstanbul’da Galata’da hizmete başlayan daha sonra adını Abdullah Efendi olarak değiştiren Victoria’dır.
1980’li yıllardan itibaren hızlı yemeğin yaygınlaşması ile yemek kültürü de bu yönde değişmiştir.
Karekod Blog
Restoran Sektörü ve Yemek Yeme Olgusu
Günümüzde hala devam eden restoran sektörü çeşitli adımlarla ilerleyerek büyümüştür. Asıl mevzu, geçmişte şifa dağıtan bir yer olarak anılan restoranların şu anda ne amaçla kullanıldığıdır. Günümüz insanının neredeyse tümünün sıklıkla dışarıda yemek yeme olgusunun sevmesi birçok nedene bağlıdır. Bu olguyu sevmeyen insanlara rastlamak neredeyse zordur. Her bakımdan, her insana hitap etme gücüne sahip dışarıda yemek yeme olgusu, gün geçtikçe büyümektedir.
Günümüz insanları yalnızca açlık duygularını gidermek için dışarı çıkmamakla birlikte değişik tatlar denemek, güzel vakit geçirmek, farklı ortamlarda bulunmak ve sosyalleşmek ile beraber gittikleri ortamdan zevk almak amacı ile dışarıda yemek yemeye devam etmektedirler. Örneğin; evin dışında bir yerde yeme, arada bir de olsa hazır bir yemeği yemek yahut bir kahve içmek gibi faaliyetler insanlarımızın kendini ödüllendirme biçimlerinden olmaktadır.
Gıda tüketimi, mutfak kültürü yönünden bakıldığında, evde yemek yapmak yerine dışarıda yeme, içme, gıda tüketimi alışkanları günden güne insanlarımıza daha cazip bir hale gelmiştir. Bu durumu etkileyen yönlerden birinin pazarlama taktikleri olsa da teknolojik bir devire girmiş olmamız, bunu yaşamımızın için olmazsa olmazı haline getirip böyle algılarımızı sağlamıştır.
Farklı ülkelerde ve farklı kültürlerde tüketicileri dışarıda yemek yemeye yönelten başlıca nedenleri inceleyen araştırmalara da rastlanmaktadır ancak gerekli sayıda araştırmanın yapılmadığı ve bilgi eksikliği olduğu belirtilmelidir. Narine ve Badrie (2007) yaptıkları çalışmada, tüketicilerin dışarıda çoğunlukla haftada bir veya iki defa yemek yediklerini; dışarıda yemek yemede en temel amacının özel gün/kutlamalara katılmak, arkadaşlarla birlikte olmak, kolay olması ve psikolojik durum olduğunu ifade etmişlerdir. Park (2004) Kore’deki fast food restoran tüketicileri üzerine yaptığı çalışmada yemek yeme değerini hedonik ve yararcı olmak üzere iki grupta ele almıştır. Araştırma sonuçlarında; hedonik değerler, ruh hali, hızlı servis, temizlik, konum, tanıtım faaliyetleri, lezzet, menü çeşitliliği, personelin durumu ve faaliyetlerle ilişkiliyken, yararcı değerler fiyat, hızlı servis ve tanıtım faaliyetleriyle ilişkilidir. (Gümüş Dönmez, F , Bekar, A . “TÜKETİCİLERİN DIŞARIDA YEMEK YEME NEDENLERİNE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME”. Social Sciences 11 (2016 ): 1-15)
Ailelerde Dışarıda Yemek Yeme
Tempo, ebeveynlerin işi, zamanın hızlı akışı ve şehir hayatının, işinin ve ailenin yorgunluğuyla meşgullük, yaşam sorumlulukları gibi nedenlerle ebeveynler mutlu vakit geçirmek için günlük rutinlerinden uzaklaşabilirler. Bunun içinde genel olarak dışarı çıkıp sosyalleşmeyi tercih ederler. Ayrıca, çocuklar için toplumda nasıl davranılacağı sosyalleşme de çocuklarla iletişim kurarak öğretilir.
Ebeveynler ,çocuklara karşı sosyalleşme faktörünü öğretmek açısından dışarıda yemek yeme olgusunu tercih ediyorlar. Ertürk’ün (2019) yaptığı ankete katılan katılımcıların dışarıda yeme sıklıklarını artıran nedenlerin yer aldığı 3 soru arasında, dışarı çıkmayı en fazla artırıcı nedeninin çocuğun dışarıda yeme isteği (%55,70) olduğu tespit edilmiştir. Başka bir deyişle ailelerin kararında çocukların istemesi en fazla etkili olan nedendir.
Dışarıya çıkma kararında ebeveynlerin sosyalleşme ihtiyacı (%49,37) ve evde yemek yapmak istememek ya da yapacak zaman olmaması (%45,06) da dışarıda yemek yeme sıklığını artıran nedenlerdir. Yapılan bu araştırmada da görüldüğü üzere aile sahibi insanların bile gittiği dışarı mekan yemek yeme gayretleri aslında sosyalleşme faktörünün de fazlaca yer kapladığını göstermektedir. Tüketici alanı olarak geçen dışarıda yemek yeme Türkiye’de son birkaç yılın dışında giderek daha fazla tercih ediliyor. Günümüz şehirlerinde özellikle alışveriş merkezlerinde dışarıda yemek yemek fast food zincirlerinde ve yerel alışveriş merkezlerinde yer alır.
Nişancı, Özdoğan, Bölüktepe(2018) yaptığı araştırmada elde edilen bulgulara göre, tüketicilerin dışarıda yemek yeme davranışını, psikolojik faktör, durumsal faktör, itibar ve sosyalleşme faktörü etkileyebilmektedir. Bunlar arasında en önemli faktörün psikolojik faktör olduğu; bu faktörde en yüksek yükü “psikolojik olarak rahatlama” değişkeninin aldığı tespit edilmiştir.
Sırasıyla ikinci ve üçüncü dereceden önemli iki faktörün ise “durumsal faktör” ile “İtibar ve sosyalleşme faktörünün olduğu tespit edilmiştir. Tüm faktörler ve faktörlere ilişkin alt değişkenler bir arada değerlendirildiğinde, tüketicileri dışarıda yemek yemeye yönelten en önemli değişkenin “aile ve arkadaşlar ile vakit geçirmek” olduğu görülmüştür.
Sosyal Alanda Yemek Yemenin Kazandırdıkları / Kaybettirdikleri
İnsanlar dışarıda yiyecek ve içecek servisi yapılan noktalarda vakit geçirmeyi psikolojik, durumsal, itibar ve sosyalleşme faktörlerinin gerçeğe dönüşmesine ve pozitif yönde etkilerine sahip olmasından kaynaklı ön planda tutmaktadır. Ayrıca farklı bir cümle içerisinde belirtmek gerekirse şayet; Ne yazık ki bu tercihin sosyal medya faktörü için de yapıldığı bir dönemde yer almaktayız. Ancak insanları sadece bir kategori içerisine yerleştiremeyiz.
Toplumumuzda ki insanlar psikolojik olarak rahatlama için, kendini daha mutlu hissettiğini, mevcut olduğu ortamdan farklı bir ortama yeni kişiler gözlemlemek etkisiyle harekete geçer. Ancak tek başına ya da arasında mesafeler olan kişiler ile özlem giderme ve keyifli vakit geçirmekle beraber farklı lezzetler denemeyi de tercih eder. Yiyecek ve içecek servis noktalarının hayatımızda yer edinmesi ve tercih edilmesi adına olumlu bir etkidir. İnsanlar kendilerini sadece su ve temizlik maddeleriyle değil psikolojik olarak da yenilemeli, temizlemelidir.
Durumsal olarak tercih haline gelmesi zorunluluk ve üşengeçlik olarak tanımlayabiliriz. Zorunlu olarak tercih edilmesi iş hayatını yoğun geçiren, kültürel farklılıkları olan ve zaman diliminde daha çok harekete yer ayıran kişilerin tercih ettiğini söyleyebiliriz. Bunun yanında yemek yemeyi ve içmeyi çok seven ancak öğrenmek istememesinden kaynaklı bir türlü kendini mutfağın içine atamamış, yemek hazırlamaya harcadığı zamanın kayıp olduğunu düşünen, yalnız yaşayan ve pratik kalıplaşmış yemekler (döner, köfte ekmek, pide, çorba vb.) tercih eden kişilikleri de ekleyerek üşengeçliği kısa bir cümle ile ifade edebiliriz.
Toplumu dışarıda yemek yeme ve içmeyi tercih ettiren diğer bir konu ise itibar ve sosyalleşme faktörüdür. Dışarıda yemek tercihi daha çok ekonomik olarak düşünülebilir. İtibar ve sosyalleşmede markanın ön planda olduğu kaliteli, maddi güç ile çevresinde itibar ve prestij kazanma isteği dışarıda yemek yemeği tercih ettirmekte. Bununla birlikte aynı ortamda bulunan kişiler ile sosyalleşme ve yeni kişiler tanıma etkisini de ekleyebiliriz.
Sonuç olarak, tüketicilerin geleneksel olarak evde yemek yerine dışarıda yemek yeme alışkanlığının gün geçtikçe yaygınlaştığı, sosyal yaşamın ayrılmaz bir parçası haline geldiğini görülebilir. Toplumumuz için dışarıda yemek tercihinin pozitif yönde etkisi olduğunu bunlar arasında en önemli faktörün psikolojik faktör olduğu; bu faktörde en yüksek yükü “psikolojik olarak rahatlama” değişkeninin aldığını ifade edebilir. Johns ve Pine (2002) kapsamlı bir literatür taraması sonucu dışarıda yemek olgusunu farklı disiplinlerin bakış açıları ile inceleyen çalışmaların odaklandıkları araştırma konularını; yemek seçimi, restoran seçimi, dışarıda yemek yemenin bağlamı, dışarıda yemek yemenin ekonomik boyutları, dışarıda yemek yemenin sosyolojisi, dışarıda yemek yiyen tüketicilerin memnuniyeti ve sadakati şeklinde belirlemiştir. (Özdemı̇r, B . (2010).
Dışarıda yemek yeme olgusu: kuramsal bir model önerisi . Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi , 21 (2) , 218- 232) Dışarıda yemek tercihi ön planda olması toplumumuz tarafından görülmeyen, endişe uyandırmayan aslında önemli olan değerlerin arka planda kalmasını sağlayan olumsuz etkileri de bulunuyor. Bunlara ek olarak söyleyebileceğim geleneksel lezzetlerden dışarıda mevcut olsa da daha çok yenilikçi lezzetlerin tercih edilmesi, vitamin ve besin değerleri düşük gıdalar tüketmek. Bir çok servis edilen ürünlerde saklama koşullarına uyması, aroma , lezzet ve görsele hitap etmesi için kimyasal kullanılıyor. Olumsuz bir etki olarak bunları tüketmek durumunda kalıyoruz. Dışarıda yemek tercihi aile içerisine de girebiliyor. Sosyal hayatta daha çok zaman harcayarak aile bireyleri arasında mesafeler açılmasına olumsuz etki edebiliyor.
Yapılan araştırmalardan elde edilen genel sonuçlara bakıldığında gelir ve eğitim düzeyinin artması ,iş yoğunluğu ve buna bağlı olarak iş stresinin artması göz önüne alındığında tüketicilerin evlerinden ise dışarıda yemek yemeyi tercih etmesinin sebeplerinin öncelikle psikolojik ve sosyolojik unsurlar olması gayet normal karşılanır.
Dışarı yemek yeme amaçları konusunda tüketiciler üstünde yapılan çalışmalar son derece az olduğunda çalışma için verebilecek örneklerimiz azdır.
Dışarıda yemek yeme olgusu hakkındaki düşünlerinizi yorumlar bölümünden bizimle paylaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Dışarıda yemek yemek, insanların farklı lezzetleri deneyimlemesine ve yeni tatlar keşfetmesine olanak tanır. Ayrıca, dışarıda yemek yeme deneyimi, sosyal bir aktivite olarak da görülebilir ve arkadaşlarla veya aileyle keyifli vakit geçirmek için fırsat sağlayabilir.
Dışarıda yemek yeme masrafları, restoranın konumuna, menüsüne ve hizmet kalitesine göre değişebilir. Lüks restoranlarda yemek yemenin maliyeti daha yüksek olabilirken, sokak yemekleri veya fast-food restoranları daha uygun fiyatlı seçenekler sunabilir.
Restoranlar, çeşitli kültürlerin yemeklerini sunarak müşterilerin farklı lezzetleri deneyimlemesine olanak tanır. Genellikle, restoranlar, kahvaltı, öğle ve akşam yemeği gibi öğünler için farklı menüler sunarlar. Ayrıca, bazı restoranlar, vegan, vejetaryen veya glütensiz seçenekler de sunarlar.