Google, Kuzgun Acar’ı Unutmadı..

Kuzgun Acar, ölümünün 45. yıldönümünde Google tarafından özel tasarlanan doodle ile ana sayfaya taşındı.

Peki Kuzgun Acar Kimdir?

KUZGUN ACAR (1928 İstanbul -1976 İstanbul)

1928 yılında İstanbul’da doğumlu olan Kuzgun Acar. 1948’de İstanbul Sultanahmet Ticaret Lisesi’ni bitirdi. 1949’da İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Amademisi’ne girdi. Rudolf Belling, Hadi Bara ve Zühtü Müridoğlu’nun öğrencisi oldu. Bedri Rahmi’nin derslerini izledi. 1953 yılında Akademi’yi bitirdi ve serbest olarak çalışmaya başladı. 1961’de Paris Uluslararası Genç Sanatçılar Bienali’nin Heykel dalında birincilik ödülünü kazandı. Bu ödül nedeniyle yabancılara verilen iki burstan birinden yararlandı ve bir sene boyunca Paris’te yaptığı çalışmalar 1962’de Modern Sanatlar Müzesi’nde sergilendi. Aynı yıl XXIII. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde Heykel dalında birincilik ödülü aldı.

1966’da Ankara Kızılay Meydanı’nda inşa edilen Emek İşhanı’nın bir cephesine, altı aylık bir çalışma ile 13 metre boyunda 5-6 metre eninde metal bir duvar heykeli yaptı. Sanatçının “Türkiye” adını verdiği, Anadolu’nun çoraklaşma sonucu kaybettiği toprağı ifade eden bu heykel 1974 yılında söküldü. Daha sonra yapılan araştırmalarda, bu eserin 1988 yılına kadar bir depoda bekletildikten sonra hurda olarak satıldığı ortaya çıktı.
İstanbul Manifaturacılar Çarşısı yapılırken mimarların (Doğan Tekeli, Sami Sisa, Metin Hepgüler), yapının dönemin plastik sanatlarından da örnekler taşıması için “Çarşı Yönetimi”ne yaptığı öneri olumlu karşılanmış; iki defa da açılan proje yarışmalarında, mimarlar tarafından belirlenen yerler için sanatçılar çeşitli eskizler hazırlamışlardır. Bunlardan Füreyya Koral, Nedim GÜNSÜR, Yavuz GÖREY, Ali Teoman GERMANER, Eren ve Bedri Rahmi EYÜBOĞLU, Sadi DİREN ve Kuzgun ACAR’ın eskizlerinin uygulanmasına karar verilmiştir. 30 Temmuz 1966 tarihli İstanbul Manifaturacılar Çarşısı Kooperatifi’nden gelen bir mektupla amblem teklifinin Kabul edildiğini öğrenen Kuzgun Acar, o sıralarda taşındığı Kanlıca’da, Hisaryolu Yalılar Durağı’ndaki 46 numaralı yalı müştemilatının bahçesinde bu eseri gerçekleştirmiştir.

1968’lerde Maden-İş, Denizkent Dinlenme ve Eğitim Sitesi olarak kullanılan yere “Yürüyen İşçiler” adlı eserini demir parçalarından, sanayi-fabrika atıklarından yaptı. 1980’den sonra sendikaların kapatılması ile burası da bir süre kapalı kaldı ve bu duvar heykeli söküldü [İkinci eşi Bige Berker, eseri buradaki bir depoda tespit etti. 30 Eylül 1997 tarihinde Milli Reasürans Sanat Galerisi’nde açılan Kuzgun Acar Sergisi için yapılan araştırma sırasında bu çalışma bulundu ve yerine kondu. Acar’ın bu eseri de açılan sergide yer aldı.

1973’te “Cumhuriyetin 50. Yılı” nedeniyle, İstanbul’un çeşitli park, alan ve yollarına konan yirmi heykelden biri olarak Gülhane Parkı’na metalden bir “Soyut Kompozisyon” heykeli gerçekleştirdi. Bu eseri bir süre sonra kaldırıldı ve kayboldu. Yine aynı yıllarda Mehmet Ulusoy’un başlattığı sokak tiyatroları için masklar hazırladı. Bu çalışmalarını 1971 yılındaki askerî müdahalenin sokak tiyatrolarını yasaklamasına kadar sürdürdü. 1975’te, Paris Özgürlük Tiyatrosu’nda sahneye konan ‘Kafkas Tebeşir Dairesi’ adlı oyunun mask ve kostümlerini yaptı.

1975 yılında Antalya Belediyesi’nin organize ettiği “Antalya Sanat Şenliği” kapsamında İstanbul ve Antalya eski Belediye Başkanı Haşim İşcan’ın anısına, onun emeğini, hizmetlerini simgeleyen “El” heykelini yaptı. 1980 askerî darbesi ile kaldırılan heykel, daha sonra kentlilerin sahip çıkmasıyla bir parka yerleştirildi.

Sanatçı para kazanmak için bir dönem, ressam Orhan Taylan’la beraber elbise boyama gibi değişik işler yaptı. O zamana kadar, ticarî hâle geldiğini düşünerek uzak durduğu, “Atatürk Heykeli” konusunda yapılan iki teklifi, halkla kaynaşmış, bütünleşmiş bir Atatürk yapmayı düşünerek kabul etti. Çalışmalarını sürdürdüğü bir dost atölyesinde, merdivenden düşerek geçirdiği beyin kanaması nedeniyle 4.2.1976 tarihinde vefat etti.

Kuzgun Acar’ın, 30 Eylül-30 Ekim 1997 tarihleri arasında “Milli Reasürans” ve 14 Nisan-30 Haziran 2004 tarihleri arasında “İş Bankası Kibele” sanat galerilerinde iki büyük retrospektif sergisi açılmış, bu galeriler tarafından iki kitap hazırlanmıştır.

Genellikle kafes telleri, demir çivi, artık madenî malzemeler kullanarak soyut çalışmalar yapmıştır.

Uzman Hâlenur KÂTİPOĞLU
(Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Türk Sanatı Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi
Sanat Tarihçisi/ M.A.)

Kaynaklar
Gezer, Hüseyin/Nurullah Berk; 50 Yılın Türk Resim ve Heykeli, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 1973.
Gezer, Hüseyin; Cumhuriyet Dönemi Türk Heykeli, Ankara: İş Bankası Yayınları, 1984.
Kâtipoğlu, Hâlenur (Yay. Haz.); Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul Resim ve Heykel Müzesi Koleksiyonu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1996.
Kâtipoğlu, Hâlenur; “Bige Berker ile “Kuzgun Acar’ın Hayatı ve Sanatı” konusunda yapılan özel görüşme, 1997.
Kâtipoğlu, Hâlenur; Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul Resim ve Heykel Müzesi Heykel Koleksiyonun Değerlendirilmesi ve Öneriler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
Kâtipoğlu, Hâlenur; “İstanbul Manifaturacılar Çarşısı Örneğinde Kentte Mimari ve Plastik Sanat Eserlerinin Algılanışı”, 21. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan (Sempozyum Bildirileri 1-3 Mayıs 2001), Yay. Haz. Firdevs Gümüşoğlu, Bağlam Yayınları, İstanbul 2001, s. 249-262.
Kutlar, Onat; “Paris’te İstanbullu Bir Büyücü”, Kuzgun Acar Sergi Kataloğu, Galeri MD, İstanbul, 1988, s.-
Kuzgun Acar Sergi Kataloğu, Galeri MD, İstanbul, 1988.
Ural, Murat; Kuzgun Acar, İstanbul: Milli Reasürans Yayınları, 1997.
Ural, Murat; Kuzgun Acar, İstanbul: İş Bankası Yayınları, Nisan 2004..
Dış Kaynak

Kuşlar – Soyut Kompozisyon

1961 yılında II. Paris Uluslararası Gençlik Bienali´nde birincilik ödülü alarak 1962 yılında Paris Modern Sanatlar Müzesi´nde kişisel sergi açmaya hak kazanan Kuzgun Acar, sanatın yaşama nüfuz etmesi gerektiğini düşünen bir kuşağa ait. Tiyatronun bütün öğelerini masaya yatıran epik tiyatro için gerçekleştirdiği masklar, sokak gösterileri ve mitinglerde ürettiği kıyafetler, ihtiyaç duyulduğunda değeri anlaşılan çivi ve kafes tellerini işleyerek oluşturduğu çalışmalar.

“Kuşlar – Soyut Kompozisyon”,  zaman içinde gördüğü doğal tahribat sebebiyle 2013 yılında İMÇ’nin katkıları ve Fatih Belediyesi’nin lojistik desteğiyle Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı (KBGV) tarafından başarıyla yürütülen restorasyon ve konservasyon projesinin ardından ilk defa bir müze ortamında, Sakıp Sabancı Müzesi’nde sergilendi.

Google Kuzgun Acar ‘ı Unutmadı! başlığı altında siz de yorumlarınızı paylaşabilirsiniz.